0894 feestpoort met Leve de Tuinbouw


Hier staan de nog niet opgeloste zoekplaatjes van feestpoorten die ouder zijn dan 6 weken.
Ingrid
Senior Zoeker
Berichten: 904
Lid geworden op: do dec 25, 2008 5:10 pm

Bericht door Ingrid »

Niet geregistreerd schreef:Ik heb het idee dat dit niet in Nederland is, maar in het Belgisch-Limburgse Herk-de-Stad. In (de omgeving van) Herk-de-Stad is veel tuinbouw (fruitteelt van de Haspengouw). Hier zetelt de Limburgse Tuinbouw Veiling en er was ook een Café de Doele.
In Nederland komt Café de Doele alleen in Grou voor, een plaats die werkelijk geen …. met tuinbouw van doen heeft, en in Purmerend aan de Koemarkt, een beetje te stedelijke omgeving, dunkt me.
Martin Snuverink
We zijn weer een paar jaar verder en dus levert Delpher weer wat meer op. Franeker (1905) en Bolsward (1928) hebben elk een café De Doele (Grou heb ik niet gevonden). De jaartallen zijn de treffers in de krant, niet het moment van ingebruikname van het café. Bolsward heeft land- en tuinbouwtentoonstellingen, maar ik denk met Martin dat we het in Friesland niet moeten zoeken.

In Noord-Holland heeft Monnikendam een Hotel De Doele (1897). Vanaf 1902 wordt regelmatig een Café/Hotel De Doele genoemd in Enkhuizen, in welke plaats in de eerste decennia van de twintigste eeuw met enige regelmaat land- en tuinbouwtentoonstellingen worden georganiseerd, maar ook tuinbouw alléén. Hoorn heeft een Hotel De Doele (1922). De beste optie lijkt mij echter Café ('logement', 'hotel') De Doele aan de Koemarkt (soms: 'Veemarkt') te Purmerend. Theo van Gijlswijk heeft dit al eerder gesuggereerd en Theo B. heeft dit niet willen uitsluiten, al meent Martin dat het zoekplaatje in een minder stadse omgeving moet worden gezocht.

Inderdaad oogt de foto 'landelijk': veel bomen, geen huizen. De indruk van landelijkheid wordt nog vergroot door de toegangspoort/erepoort, waarvan aan beide zijden enkele schuttingen als een fuik naar binnen leiden, en die zijn versierd met een haag van groen. Maar op de tweede foto (zie posting 7) is achter de bomen rechts één huis te zien: een met de kopse kant naar een straat (?) gericht pand van tweeënhalve etage onder een spits dak met lichte lijst.

Als we nu de Koemarkt in Purmerend in ogenschouw nemen, valt op dat deze aan de rand van de stad lag, tussen De Where en de voormalige vestinggracht. Niet onlogisch voor een overlast en stank veroorzakende nering. Rechts van de Koemarkt lag het Looiersplein. Looiers beoefenden van ouds een evenmin prettig geurend ambacht, dus werden ook verbannen naar de rand van de stad. De Koemarkt was dicht beplant met hoge en hoog vertakkende bomen, dit ongetwijfeld om het vee schaduw te geven op de lange marktdagen. De bebouwing langs de Koemarkt was laag en panden zoals het bovengenoemde huis zijn er op oude foto's meerdere te vinden. Het omliggende terrein moet open en onbebouwd zijn geweest. De tegenwoordig aanpalende straten heten Plantsoenstraat en Plantsoengracht, welke laatste onder meer langs het Nassauplantsoen loopt. Een groene omgeving dus. Achter Café De Doele lagen de schietbanen van de vereniging Christiaan de Wet (1904) en kegelbanen van de kegelclub Op de Lat (1910), sporten die eveneens vaak in een 'landelijke' (niet bebouwde) omgeving werden beoefend.

De erepoort suggereert dat deze leidt naar een terrein waar zich een tuinbouwtentoonstelling bevindt. Nu waren die niet ongewoon in Purmerend, maar ze kwamen minder frequent voor dan de wekelijkse markt voor runderen en kalveren, en werden ook steeds binnenshuis gehouden, bijvoorbeeld in de Boterwaag (1925). Ik vermoed dan ook dat het hier een bijzondere gelegenheid betreft, namelijk de viering van 'Purmerend 450 jaar marktplaats' op 6 tot en met 9 september 1934. Bij die gelegenheid werden alle vormen van de historische twee jaarmarkten en de wekelijkse markten in een grootse manifestatie in beeld gebracht. Het Vaderland vermeldt dat op dinsdag 5 september na afloop van de wekelijkse markt- en werkdag eensklaps de 'erepoorten uit de grond verrijzen'. Op een van de pleinen is een 3.000 vierkante meter grote tentoonstellingstent gebouwd. In deze tent wordt onder meer een tuinbouwtentoonstelling gehuisvest. In de Boterwaag zit nu een pluimveetentoonstelling. (De Tijd, 26 juli 1934:
http://www.delpher.nl/nl/kranten/view?c ... 1%3Aa0013v.).

Het betreffende plein was volgens een nabeschouwing in de krant van 10 september het Looiersplein, dat zoals gezegd grensde aan de Koemarkt (https://www.google.nl/maps/place/Looier ... e2ba897af3)
En vanuit die optiek wordt het bordje 'Café De Doele' ineens heel duidelijk: het wijst naar links, richting Koemarkt. Het huidige Café De Doele heeft als adres Koemarkt 58, de telefoongids 1950 geeft het huisnr. 56. In de telefoongids van 1915 wordt geen huisnummer genoemd: iedereen wist kennelijk decennialang het pand te vinden zonder nader adres. Het hangt ervan af hoe de huisnummering liep, of het overbekende Café (etc.) De Doele vlakbij de erepoort lag, of iets verderop.

Op Qoop staat een groot aantal prentbriefkaarten van de Koemarkt, die de situatie kunnen verduidelijken. Het lukt mij echter momenteel niet daar een vergroting te kopiëren om hier te plaatsen. Een hard bewijs heb ik voor de ereboog niet gevonden, maar ik kan mij niet voorstellen dat van de grootse manifestatie in 1934, die elke dag de landelijke kranten haalde en die werd geopend door minister Oud en de commissaris van de koningin in Noord-Holland, niet ergens een fotoreportage behouden is gebleven. Misschien ook dat de lokale kranten (die, als zij geen landelijke uitstraling hadden, niet op Delpher staan) is opleveren.
Martin Snuverink
Senior Zoeker
Berichten: 1484
Lid geworden op: di mar 04, 2008 11:07 pm

Bericht door Martin Snuverink »

Ingrid, in het begin dacht ik: hoezo tuinbouw in Purmerend? Als er ergens een streek met veehouderij is, is het wel rond Purmerend. Maar wat ik niet eerder had geweten, bij nader inzien zie ik op de topokaart van Midden Beemster 1904 dat Zuidoostbeemster - dit is vlak tegen Purmerend aan - een belangrijk tuinbouwgebied was. Deze tuinbouw is in de jaren 1970 vrijwel helemaal verdwenen. De namen van het Hotel de Nieuwe tuinbouw en de uitbreidingswijk De Nieuwe Tuinderij herinneren hier nog aan.
Wat betreft de handel was men op Purmerend aangewezen.
Dus Purmerend past juist heel goed.
Vanaf 1905 werd aan de Beemsterburgwal de tuinbouwveiling van de Afslagvereniging Beemster, Purmerend & Omstreken gehouden. Vooral augurken, sla- en tuinbonen. In 1927 uitgegroeid tot een grote en belangrijke veiling. De bloeitijd was van 1920 tot 1940.
Begin september 1928 werd in Purmerend een groote vee- en tuinbouwtentoonstelling gehouden.
Zie ook http://waterland.courant.nu/issue/DDM/1 ... /0/page/10. Hier speelt De Doele ook een rol. Maar er waren meer tentoonstellingen. Purmerend was gek op erepoorten. Ik heb Purmerend in oude ansichten nog een doorgebladerd; daar staat op blz 105: "Een van de hoofdfuncties van Purmerend is altijd geweest de agrarische functie, welke men ook thans nog wil handhaven. Een onderdeel hiervan was steeds het organiseren van tentoonstellingen. Deze fot geeft het beeld van entree in 1900 bij de Doele."
Het lijkt me ook mogelijk dat de tentoonstelling werd gehouden op het Whereplantsoen of Molenplantsoen.
Plaats reactie

Terug naar “Feestpoorten”