Zoekplaatjes door Arnold Tak

april 1913 stuurt tante Nel aan haar nichtje Guusje Lindeman te Renkum een bedankkaartje "voor je mooie kaart met snoezig portretje'.
Eduard Sanders uit Groningen keek weer door zijn lens en drukte af
de 'meid' staat een treedje lager, niet ongebruikelijk in de sociale verhoudingen toendertijd
het straatnaambordje links is helaas onleesbaar
tante en de jongedame naast haar staan achter een balkonhekje, vervaardigd uit stevige boomtakken
op de nok een stenen vogel

EDUARD SANDERS GRONINGEN
rechts lijkt de doorgaande weg met erker en smal voortuintje te zijn
links een dwarsweg zonder

De reflectie van kale boomtakken in de ramen van gevel en erker suggereert dat het huis lag aan, c.q. uitkeek op een laan of plantsoen. Een hoekpand bekroond door een naar links kijkende stenen adelaar met uitgespreide vleugels. Vanaf de hoek gezien naar rechts: een woonhuis met normale voordeur. Gevelversieringen, daklijsten etc. lopen door bij de volgende woning, met afwijkende erker en balkonhek. Zijn deze woningen gebouwd als één geheel, maken zij deel uit van een straatwand in min of meer dezelfde stijl?

Bij het linker gedeelte heeft per verdieping slechts twee ramen. Ze hebben dezelfde hoogte als om de hoek, maar lijken hoger omdat ze minder breed zijn. De ingang ligt iets terug en maakt een monumentalere indruk. Deze gevel verschilt aanmerkelijk van de andere, al is er een subtiele verwantschap. Opvallend zijn de grote stukken 'blinde muur', het ontbreken van erker en balkon. De dakgoot met extra steunen verleent de gevel een zeker cachet. De grote en kleine dakkapellen en de dakpannen zijn bij beide vleugels identiek.

Het linker gedeelte hoort tenminste voor een deel bij de woning op de hoek. De blinde muur die het dichtst bij de hoek ligt vormt een deel van de kamer die zichtbaar is door de open balkondeuren. (Blinkende hanglamp?) Hier bevindt zich ook het schoorsteenkanaal. Achter de gevel moet de rest van het linker gedeelte een afwijkende functie hebben gehad waarbij weinig behoefte was aan vensters. Geen woonfunctie dus? Een verklarend bord aan de gevel ontbreekt (nog) of bevindt zich in het portiek.

misschien dat een scan van de achterzijde nog kan helpen ....

De geadresseerde is waarschijnlijk niet Guusje Lindeman, maar Juusje (Justina). Hieruit blijkt weer dat het van belang kan zijn ook de achterkant van de kaart te tonen als er iets op staat. In dit geval kan ik weinig met de naam.
Het huis staat op een scherpe hoek, waardoor de voorkant van het huis breed en de achterkant smal is. De zijstraat staat dus schuin op de hoofdstraat. De voordeur zit in de zijgevel. De plattegrond van het huis is een rechthoekig trapezium met rechts (de scheidingsmuur met het buurhuis) rechte hoeken voor en achter, en links een scherpe hoek voor en een stompe hoek achter. Het hoekhuis heeft dus een smalle, gerend verlopende achtertuin. De zijgevel staat in de zon. De voorgevel heeft geen zonwering en zal wel op het noorden staan.
Het raam links van de voordeur moet haast van de keuken zijn. Vanwege de afwijkende plattegrond en de benodigde hoekoplossing vormen de twee voorkamers waarschijnlijk een suite in afwijking van het traditionele patroon.
Natuurlijk is hier een serie van minimaal twee huizen van één project. Het karakter is stads, want de zijgevel heeft geen tuin, maar ligt wel aan een duidelijke straat met naam en al. De voortuin is bescheiden.
Dergelijke stedenbouw dateert uit de periode van rond 1900 in een wijkaanleg met kromme en/of schuine straten met scheve hoeken. De stijl is een mengsel van art nouveau en chaletstijl. Zie vooral de aparte trapgevel en de balkonbalustrade, die volgens mij niet van hout, maar van een mineraal materiaal is. Welgestelde bouw. Alles uit een tijd waarin vooral straten naar Emma en Wilhelmina werden vernoemd. Vergelijk de wijken Duinoord, Statenkwartier en Bezuidenhout in Den Haag.
Opmerkelijk is het ontbreken van glas in lood in de bovenlichten.
Dergelijke stadswijken komen voor in steden die al rond 1900 buiten de singels uitbreidden. Om enkele nieten te noemen: ik heb dit niet kunnen plaatsen in Den Haag, Rijswijk Leeuwendaal en Voorburg, Rotterdam, Amsterdam, Haarlem, Alkmaar, Leiden, Delft, Nijmegen, Breda, Tilburg, Eindhoven, Zwolle, Twente. Nog na te gaan: Utrecht, Amersfoort, Arnhem, Nijmegen, Groningen, Leeuwarden.
Dit plaatje lijkt me zeker oplosbaar.

Ik heb zo ongeveer alle gérende straten die Utrecht in 1913 had gecheckt, en ben van mening dat we het ook hier niet moeten zoeken. Arnhem lijkt me wel een kanshebber gezien de woonplaats van Juusje. De straat links heeft volgens mij een vrij korte naam.

Inmiddels ben ik er achter waar tante Nel heeft gewoond. In Utrecht Helmstraat met de hoek van de Oudwijkerlaan. De ingang van dit pand bevond zich in de Helmstraat.

http://maps.google.nl/maps?ie=UTF8&t=h&layer=c&cbll=52.092182,5.139833&panoid=FvGbeddAGMPVF_Uq9a9S1g&cbp=12,283.72,,0,-3.44&ll=52.091795,5.140486&spn=0,0.007296&z=16

Tante Nel had mij mooi beet ... het ergste is dat tijdens mijn studententijd een goede vriendin hier woonde, en ik ben hier regelmatig binnen geweest ... ik heb er nog geschilderd ...

Jan Spoolder

Maar het is natuurlijk een mooie vondst van Norman !

Jan S.

Perfect gevonden, Norman!